سندرم Crouzonodermoskeletal یک اختلال ژنتیکی است که با بسته شدن زودرس درزهای جمجمه (کرانيوسينوستوز[1]) در هنگام رشد و با یک بیماری پوستی به نام آکانتوز نیگریکانس[2] همراه است. این بیماری نادر در یک نفر از هر یک میلیون نفر مشاهده می شود.

ژنتیک بیماری:

جهش در ژن FGFR3 در لوکوس 4p16 موجب این بیماری می گردد. توارث این بیماری اتوزومال غالب است و همیشه در اثر جهش Ala391Glu در ناحیه کد کننده ترانس ممبر ژن FGFR3 رخ می دهد. اکثر این بیماران در اثر جهش جدید در این ژن به این بیماری مبتلا شده اند و هیچ سابقه از این بیماری در خانواده شان وجود نداشته است.

بیماریزایی:

محصول ژن FGFR3 پروتئینی به نام گیرنده فاکتور رشد فیبروبلاست 3 می باشد که در توسعه و رشد استخوان نقش دارد. هنوز مشخص نیست که چگونه این جهش در ژن FGFR3 منجر به ایجاد علایم سندرم Crouzonodermoskeletal می شود. به نظر می رسد، این تغییر ژنتیکی موجب اختلال در رشد طبیعی استخوان های جمجمه و رنگ پوست می گردد.

علایم بالینی:

علائم و نشانه های سندرم Crouzonodermoskeletal با بیماران مبتلا به سندرم Crouzon همپوشانی دارد. ویژگی های مشترک شامل همجوشی زودرس استخوان های جمجمه است که شکل سر و صورت را تحت تاثیر قرار می دهد. علایمی همچون چشم برجسته به علت کاسه چشم کم عمق؛ انحراف چشم[3]، بینی عقابی کوچک[4] و فک بالا تکامل نیافته نیز مشاهده می شود. افراد مبتلا به سندرم Crouzon یا سندرم Crouzonodermoskeletal معمولا هوش طبیعی دارند.

چندین ویژگی تشخیص سندرم Crouzonodermoskeletal از سندرم Crouzon وجود دارند که عبارتند از: افراد مبتلا به سندرم Crouzonodermoskeletal دارای آکانتوز نیگریکانس هستند که به لک‌های پوستی ضخیم، قهوه‌ای- خاکستری یا سیاه که ظاهری مخملی شکل دارند، گفته می‌شود. این لک‌های پوستی، خشک، زبر و خشن هستند. همچنین احتمال خارش آن هم هست و اکثرا در ناحیه زیر بغل و پشت گردن دیده می شوند. رشد غیر سرطانی به نام سمنتوم[5] ممکن است در فک بزرگسالان جوان و اختلالات دهان و دندان مشاهده شود. در اکثر موارد علایمی مانند ناهنجاری چیاری[6]،هیدروسفالی[7]، خال ملانوسیتیک[8]، نیز در این بیماران ممکن است وجود داشته باشد. در موارد نادری هم تغییرات ظریف در استخوان های ستون فقرات در اشعه ایکس ممکن است دیده می شود و ناشنوایی وجود دارد.

شکل 1: پسر 5 ساله مبتلا به بیماری Crouzonodermoskeletal است که چشم های برجسته، بینی عقابی و همین طور آکانتوز نیگریکانس را در پشت گردن وی می توان مشاهده کرد.

راه های تشخیصی:

برای تشخیص این بیماری از روش های رادیولوژی، CT اسکن و MRI می توان استفاده کرد. در رادیولوژی جمجمه بسته بودن درزهای جمجمه در نوزادان و ناهنجاری استخوان های سر و صورت مشاهده می شود.

شکل 2: تصاویر CT اسکن یک نوزاد 9 هفته مبتلا به بیماری Crouzonodermoskeletal است.  (a) نمای جلوی جمجمه، نقص گسترده درز مرکزی و برجستگی منطقه تمپورال. (b) نمای جانبی سمت چپ جمجمه، بسته بودن درز تاجی. (c) نمای پس سرس جمجمه، بسته بودن درز لامی. (d) نمای بالای جمجمه، نقص درز مرکزی. (e) نمای داخلی و بالای قاعده جمجمه و پس سری، در بخش پس- سری synchondroses ازاد در قاعده جمجمه مشاهده می شود. (f) نمایی از برش Mid-sagittal جمجمه. زاویه باز در قاعده جمجمه (platybasia) که موجب افزایش فشار داخل جمجمه می شود.

توسط روش های اولتراسونوگرافی و تست ژنتیک روی نمونه های جنینی اعم از CVS و آمنیوسنتز توانایی شناسایی جنین های مبتلا وجود دارد. اما تست های تهاجمی ژنتیک به خاطر تشخیص قطعی و زودهنگام در دوران بارداری ارجحیت دارد که برای زوجینی که یکی از آنها یا هر دو مبتلا هستند توصیه می گردد.

شکل 3: اولتراسونوگرافی اولتراسونوگرافی 3D در هفته 35 که چشم های برجسته و بینی منقاری بخوبی قابل مشاهده است.

مشاوره ژنتیک:

در مواردی که والدین سالم هستند و موزائیسم ژرم لاین در آنها هم وجود ندارد ریسک تکرار مجدد در فرزندان بعدی افزایش نمی یابد. در زمانی که یکی از والدین مبتلا هستند ریسک مبتلا شدن فرزند 50% می باشد که در این موارد توصیه به استفاده روش تشخیص قبل از لانه گزینی[9] (PGD) و یا روش های تشخیص قبل از تولد مانند تست ژنتیک از نمونه های جنینی و اولتراسونوگرافی به والدین می گردد.

مدیریت بالینی:

گذاشتن شانت برای درمان هیدروسفالی و استفاده از روش های ارتودونسی برای مرتب سازی دندان ها توصیه می شود. امروزه با جراحی می توان صورت این بیماران را به حالت طبیعی باز گرداند که کمک بسیار بزرگی به این بیماران برای داشتن زندگی طبیعی است.

[1] Craniosynostosis

[2] Acanthosis nigricans

[3] Strabismus

[4] Beaked nose

[5] Cementomas

[6] Chiari malformation

[7] Hydrocephalus

[8] Melanocytic nevi

[9] Preimplantation genetic diagnosis